Define aramak isteyenlere, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunun 6 ncı maddesinde korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlığı olarak belirtilen yerler ile tespit ve tescil edilen sit alanları ve mezarlıklar dışında, Kültür ve Turizm Bakanlığınca define arama ruhsatnamesi verilebilir.
Define aramak isteyenlere aynı süre içinde birden fazla yerde arama izni verilemez. Define arama izni, başkalarına devredilemez. Bu iş için bir başkası tevkil olunamaz.
Korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları:
Madde 6 –Korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları şunlardır:
a) Korunması gerekli tabiat varlıkları ile 19 uncu yüzyıl sonuna kadar yapılmış taşınmazlar,
b) Belirlenen tarihten sonra yapılmış olup önem ve özellikleri bakımından Kültür ve Turizm Bakanlığınca korunmalarında gerek görülen taşınmazlar,
c) Sit alanı içinde bulunan taşınmaz kültür varlıkları,
d) Milli tarihimizdeki önlemleri sebebiyle zaman kavramı ve tescil söz konusu olmaksızın Milli Mücadele ve Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşunda büyük tarihi olaylara sahne olmuş binalar ve tesbit edilecek alanlar ile Mustafa Kemal ATATÜRK tarafından kullanılmış evler.
Ancak, Koruma Kurullarınca mimari, tarihi, estetik, arkeolojik ve diğer önem ve özellikleri bakımından korunması gerekli bulunmadığı karar altına alınan taşınmazlar, korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı sayılmazlar.
Kaya mezarlıkları, yazılı, resimli ve kabartmalı kayalar, resimli mağaralar, höyükler, tümülüsler, ören yerleri, akropol ve nekropoller; kale, hisar, burç, sur, tarihi kışla, tabya ve isihkamlar ile bunlarda bulunan sabit silahlar; harabeler, kervansaraylar, han, hamam ve medreseler; kümbet, türbe ve kitabeler, köprüler, su kemerleri, su yolları, sarnıç ve kuyular; tarihi yol kalıntıları, mesafe taşları, eski sınırları belirten delikli taşlar, dikili taşlar; sunaklar, tersaneler, rıhtımlar; tarihi saraylar, köşkler, evler, yalılar ve konaklar; camiler, mescitler, musallalar, namazgahlar; çeşme ve sebiller; imarethane, darphane, şifahane, muvakkithane, simkeşhane, tekke ve zaviyeler; mezarlıklar, hazireler, arastalar, bedestenler, kapalı çarşılar, sandukalar, siteller, sinagoklar, bazilikalar, kiliseler, manastırlar; külliyeler, eski anıt ve duvar kalıntıları; freskler, kabartmalar, mozaikler, peri bacaları ve benzeri taşınmazlar; taşınmaz kültür varlığı örneklerindendir.
Tarihi mağaralar, kaya sığınakları; özellik gösteren ağaç ve ağaç toplulukları ile benzerleri; taşınmaz tabiat varlığı örneklerindendir.
DEFİNE KAZI RUHSATI
Kültür ve Turizm Bakanlığı yönetmeliklerine göre uyulması gereken kurallar
DEFİNE ÇIKARTMA İZNİ
Madde 1: Bu yönetmeliğin amacı; 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununda belirtilen yerler dışında define aramalarında uyulacak esasları belirlemektedir.
Kapsam
Madde 2: Bu yönetmelik, define arama ruhsatının verilmesine, define arayıcıdan istenecek belgelere, aramanın nasıl yapılacağına ve çıkan defineden arayıcıya tanınacak haklara ilişkin hükümleri kapsar.
Dayanak
Madde 3: Bu yönetmelik 2863 sayılı Kanun’un 6 ve 50 nci maddeleriyle, Medeni Kanun’un 696 ve 697 nci maddeleri uyarınca hazırlanmıştır.
Kısaltmalar
Madde 4: Bu yönetmelikte geçen:
“Bakanlık”, “Kültür ve Turizm Bakanlığını,
“Müze”; Eski eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğüne bağlı Müzeleri, ifade eder.
Müracaat
Madde 5: Define aramak isteyenler, define arayacakları yerin bağlı olduğu mülki amire bir dilekçe ile müracaat ederler.
Madde 6: dilekçede arama maksadı açıkça belirtilir ve define aranacak yerin il, ilçe, bucak, köy, mahalle, sokak ve ev numarası bildirilir. Ayrıca bu yerin ekili, dikili, meskun, gayrimeskun, tapulu ve tapusuz olup olmadığı ve kime ait olduğu açıklanır.
Madde 7:
a) Define aranacak sahanın yetkili teknik elemana çizdirilmiş, İl Bayındırlık Müdürlüğünce tasdikli, 1/500 ölçekli tasfiye münhanili haritası veya krokisi,
b) Krokisi çıkarılamayacak ev ve bunun gibi yerler için ise ada, parsel ve çap numarasını belirten vaziyet planı,
c) ve yakından olmak üzere çeşitli yönlerden çekilmiş net fotoğrafları,
d) Define aranacak yer sahipli ise; gerçek kişilerden noterden tasdikli muvafakatname, tüzel kişilerden de yetkili organlarından alınacak muvafakat yazısı,
eklenir.
Madde 8: Define aranacak yer 100 m2yi geçemez. Bu yer verilecek fotoğraflarla harita veya krokiler üzerinde işaretlenir.
Madde 9: Mülki amir, define aranacak yerin 2683 sayılı Kanun’un 6ncı maddesinde belirtilen yerler ile tespit ve tescil edilen sit alanları ve mezarlıklar içinde olup olmadığını, define aranmasından sakınca bulunup, bulunmadığını, en yakın müze müdürlüğüne tesbit ettirir.
Madde 10: Müze Müdürlüğünce, müracaat uygun bulunduğu takdide define arama ruhsatı verilir. Ruhsatname bir yıl sürelidir. Define araması aralıksız en çok bir ay devam eder. Hava muhalefeti veya tabii afetlerden dolayı bu süre içinde bitirilemezse bir defaya mahsus olmak üzere mülki amirce en çok bir ay daha uzatılabilir.
Madde 11: Define araması, define aranacak yere en yakın müzeden görevlendirilecek ihtisas elemanı başkanlığında, Maliye ve Gümrük ve İçişleri Bakanlıklarının mahalli birer temsilcisi gözetiminde yapılır.
Genel Hükümler
Madde 12: Define aranacak yeri incelemeye gidecek müze ihtisas elemanı ile, aramada bulunacak ihtisas elemanı, Maliye, Gümrük ve İçişleri Bakanlıkları temsilcilerinin yol masrafı ve birinci derece devlet memuru harcırahı üzerinden yevmiyeleri define arayıcısı tarafından ödenir. Bu yevmiler günlük zorunlu giderleri karşılamadığı takdirde, aradaki fark yevmiyelerin %50’sini geçmemek şartıyla define arayıcısı tarafından ayrıca ödenir.
Madde 13: Define aramasından doğacak zarar ziyan ve kazı yapılan yerin eski haline getirilmesi ile ilgili masraflar define arayıcısına aittir. Bu masrafların tahmini tutarı ilgili müze müdürlüğünce tesbit edilir.
Madde 14: Define arama yerini incelemeye gidicek müze ihtisas elemanın harcırahı önceden 12 ve 13. maddelerde yazılı diğer harcamalar ise arama başlamadan önce arayıcı tarafından bir devlet bankasına müze müdürlüğü adına yatırılır.
Müze Müdürü aramadan önce görevlilere avans öder.
Hizmetin yerine getirilmesinden sonra görevlileri verecekleri hakediş belgelerine göre kesin hesap yapılır. Artan para aracıya iade edilir.
Madde 15: Çalışmalar, görevliler ile arayıcının imzasını taşıyan tutanaklarla günü gününe tesbit edilir. Bu tutanaklar ve arama sonunda tanzim edilecek nihai tutanak Bakanlığa gönderilir.
Madde 16: Define aramasının mevzuat hükümlerine göre ilgililerce durdurulması halinde arayıcı hiçbir hak, zarar ve ziyan talebinde bulunamaz.
Define aramalarında kültür ve tabiat varlığı bulunduğu takdirde arama derhal durdurulur ve durum Bakanlığa bildirilir.
Arayıcı bulunan kültür ve tabiat varlıkları üzerinde hiçbir hak iddia edemez.
Madde 17: Define aramasında çıkan buluntular Bakanlıkça tayin edilecek en az üç kişilik bir uzman heyetine incelettirilir. Elde edilecek buluntular kültür ve tabiat varlığı ise müzelere, define ise Maliye ve Gümrük Bakanlığına teslim edilir.
Madde 18: Bulunan definenin Maliye ve Gümrük Bakanlığınca geçer akçe olarak değeri tespit edilir. Define Hazineye ait arazide bulunmuşsa %50’si arayıcıya, özel veya tüzel kişilere ait arazide bulunmuşsa, %40′ı arayıcıya, %10′u ise mülk sahibine verilir.
Kaldırılan Hükümler
Madde 19: 14 Eylül 1973 gün ve 14855 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Define Araştırılması İle İlgili Yönetmelik” yürürlükten kaldırılmıştır.
Yürürlük
Madde 20: Bu Yönetmelik Resmi Gazete’de yayımlandığı tarihte yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 21: Bu Yönetmeliği Kültür ve Turizm Bakanı, Maliye ve Gümrük Bakanı yürütür.
Define aramak isteyenlere aynı süre içinde birden fazla yerde arama izni verilemez. Define arama izni, başkalarına devredilemez. Bu iş için bir başkası tevkil olunamaz.
Korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları:
Madde 6 –Korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları şunlardır:
a) Korunması gerekli tabiat varlıkları ile 19 uncu yüzyıl sonuna kadar yapılmış taşınmazlar,
b) Belirlenen tarihten sonra yapılmış olup önem ve özellikleri bakımından Kültür ve Turizm Bakanlığınca korunmalarında gerek görülen taşınmazlar,
c) Sit alanı içinde bulunan taşınmaz kültür varlıkları,
d) Milli tarihimizdeki önlemleri sebebiyle zaman kavramı ve tescil söz konusu olmaksızın Milli Mücadele ve Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşunda büyük tarihi olaylara sahne olmuş binalar ve tesbit edilecek alanlar ile Mustafa Kemal ATATÜRK tarafından kullanılmış evler.
Ancak, Koruma Kurullarınca mimari, tarihi, estetik, arkeolojik ve diğer önem ve özellikleri bakımından korunması gerekli bulunmadığı karar altına alınan taşınmazlar, korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı sayılmazlar.
Kaya mezarlıkları, yazılı, resimli ve kabartmalı kayalar, resimli mağaralar, höyükler, tümülüsler, ören yerleri, akropol ve nekropoller; kale, hisar, burç, sur, tarihi kışla, tabya ve isihkamlar ile bunlarda bulunan sabit silahlar; harabeler, kervansaraylar, han, hamam ve medreseler; kümbet, türbe ve kitabeler, köprüler, su kemerleri, su yolları, sarnıç ve kuyular; tarihi yol kalıntıları, mesafe taşları, eski sınırları belirten delikli taşlar, dikili taşlar; sunaklar, tersaneler, rıhtımlar; tarihi saraylar, köşkler, evler, yalılar ve konaklar; camiler, mescitler, musallalar, namazgahlar; çeşme ve sebiller; imarethane, darphane, şifahane, muvakkithane, simkeşhane, tekke ve zaviyeler; mezarlıklar, hazireler, arastalar, bedestenler, kapalı çarşılar, sandukalar, siteller, sinagoklar, bazilikalar, kiliseler, manastırlar; külliyeler, eski anıt ve duvar kalıntıları; freskler, kabartmalar, mozaikler, peri bacaları ve benzeri taşınmazlar; taşınmaz kültür varlığı örneklerindendir.
Tarihi mağaralar, kaya sığınakları; özellik gösteren ağaç ve ağaç toplulukları ile benzerleri; taşınmaz tabiat varlığı örneklerindendir.
DEFİNE KAZI RUHSATI
Kültür ve Turizm Bakanlığı yönetmeliklerine göre uyulması gereken kurallar
DEFİNE ÇIKARTMA İZNİ
Madde 1: Bu yönetmeliğin amacı; 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununda belirtilen yerler dışında define aramalarında uyulacak esasları belirlemektedir.
Kapsam
Madde 2: Bu yönetmelik, define arama ruhsatının verilmesine, define arayıcıdan istenecek belgelere, aramanın nasıl yapılacağına ve çıkan defineden arayıcıya tanınacak haklara ilişkin hükümleri kapsar.
Dayanak
Madde 3: Bu yönetmelik 2863 sayılı Kanun’un 6 ve 50 nci maddeleriyle, Medeni Kanun’un 696 ve 697 nci maddeleri uyarınca hazırlanmıştır.
Kısaltmalar
Madde 4: Bu yönetmelikte geçen:
“Bakanlık”, “Kültür ve Turizm Bakanlığını,
“Müze”; Eski eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğüne bağlı Müzeleri, ifade eder.
Müracaat
Madde 5: Define aramak isteyenler, define arayacakları yerin bağlı olduğu mülki amire bir dilekçe ile müracaat ederler.
Madde 6: dilekçede arama maksadı açıkça belirtilir ve define aranacak yerin il, ilçe, bucak, köy, mahalle, sokak ve ev numarası bildirilir. Ayrıca bu yerin ekili, dikili, meskun, gayrimeskun, tapulu ve tapusuz olup olmadığı ve kime ait olduğu açıklanır.
Madde 7:
a) Define aranacak sahanın yetkili teknik elemana çizdirilmiş, İl Bayındırlık Müdürlüğünce tasdikli, 1/500 ölçekli tasfiye münhanili haritası veya krokisi,
b) Krokisi çıkarılamayacak ev ve bunun gibi yerler için ise ada, parsel ve çap numarasını belirten vaziyet planı,
c) ve yakından olmak üzere çeşitli yönlerden çekilmiş net fotoğrafları,
d) Define aranacak yer sahipli ise; gerçek kişilerden noterden tasdikli muvafakatname, tüzel kişilerden de yetkili organlarından alınacak muvafakat yazısı,
eklenir.
Madde 8: Define aranacak yer 100 m2yi geçemez. Bu yer verilecek fotoğraflarla harita veya krokiler üzerinde işaretlenir.
Madde 9: Mülki amir, define aranacak yerin 2683 sayılı Kanun’un 6ncı maddesinde belirtilen yerler ile tespit ve tescil edilen sit alanları ve mezarlıklar içinde olup olmadığını, define aranmasından sakınca bulunup, bulunmadığını, en yakın müze müdürlüğüne tesbit ettirir.
Madde 10: Müze Müdürlüğünce, müracaat uygun bulunduğu takdide define arama ruhsatı verilir. Ruhsatname bir yıl sürelidir. Define araması aralıksız en çok bir ay devam eder. Hava muhalefeti veya tabii afetlerden dolayı bu süre içinde bitirilemezse bir defaya mahsus olmak üzere mülki amirce en çok bir ay daha uzatılabilir.
Madde 11: Define araması, define aranacak yere en yakın müzeden görevlendirilecek ihtisas elemanı başkanlığında, Maliye ve Gümrük ve İçişleri Bakanlıklarının mahalli birer temsilcisi gözetiminde yapılır.
Genel Hükümler
Madde 12: Define aranacak yeri incelemeye gidecek müze ihtisas elemanı ile, aramada bulunacak ihtisas elemanı, Maliye, Gümrük ve İçişleri Bakanlıkları temsilcilerinin yol masrafı ve birinci derece devlet memuru harcırahı üzerinden yevmiyeleri define arayıcısı tarafından ödenir. Bu yevmiler günlük zorunlu giderleri karşılamadığı takdirde, aradaki fark yevmiyelerin %50’sini geçmemek şartıyla define arayıcısı tarafından ayrıca ödenir.
Madde 13: Define aramasından doğacak zarar ziyan ve kazı yapılan yerin eski haline getirilmesi ile ilgili masraflar define arayıcısına aittir. Bu masrafların tahmini tutarı ilgili müze müdürlüğünce tesbit edilir.
Madde 14: Define arama yerini incelemeye gidicek müze ihtisas elemanın harcırahı önceden 12 ve 13. maddelerde yazılı diğer harcamalar ise arama başlamadan önce arayıcı tarafından bir devlet bankasına müze müdürlüğü adına yatırılır.
Müze Müdürü aramadan önce görevlilere avans öder.
Hizmetin yerine getirilmesinden sonra görevlileri verecekleri hakediş belgelerine göre kesin hesap yapılır. Artan para aracıya iade edilir.
Madde 15: Çalışmalar, görevliler ile arayıcının imzasını taşıyan tutanaklarla günü gününe tesbit edilir. Bu tutanaklar ve arama sonunda tanzim edilecek nihai tutanak Bakanlığa gönderilir.
Madde 16: Define aramasının mevzuat hükümlerine göre ilgililerce durdurulması halinde arayıcı hiçbir hak, zarar ve ziyan talebinde bulunamaz.
Define aramalarında kültür ve tabiat varlığı bulunduğu takdirde arama derhal durdurulur ve durum Bakanlığa bildirilir.
Arayıcı bulunan kültür ve tabiat varlıkları üzerinde hiçbir hak iddia edemez.
Madde 17: Define aramasında çıkan buluntular Bakanlıkça tayin edilecek en az üç kişilik bir uzman heyetine incelettirilir. Elde edilecek buluntular kültür ve tabiat varlığı ise müzelere, define ise Maliye ve Gümrük Bakanlığına teslim edilir.
Madde 18: Bulunan definenin Maliye ve Gümrük Bakanlığınca geçer akçe olarak değeri tespit edilir. Define Hazineye ait arazide bulunmuşsa %50’si arayıcıya, özel veya tüzel kişilere ait arazide bulunmuşsa, %40′ı arayıcıya, %10′u ise mülk sahibine verilir.
Kaldırılan Hükümler
Madde 19: 14 Eylül 1973 gün ve 14855 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Define Araştırılması İle İlgili Yönetmelik” yürürlükten kaldırılmıştır.
Yürürlük
Madde 20: Bu Yönetmelik Resmi Gazete’de yayımlandığı tarihte yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 21: Bu Yönetmeliği Kültür ve Turizm Bakanı, Maliye ve Gümrük Bakanı yürütür.