Konudaki diğer ayrıntıları okumak istemeyenler için kısaca belirtmek gerekirse giriş yönleri güneydoğu, doğu ve güney batı olarak sıralanabilir. Hristiyanlıktan sonraki tümülüslerde ise giriş Kudüse bakar şekilde yapılmış olma ihtimali çok yüksektir. Örnek olarak izmirde namaz kılan biri kabeye dönmek için güney doğu yönüne döner. Fakat ağrıda namaz kılan biri yönü bulmak için biraz daha güneye yakın durur. Yani roma dönemi tümülüslerde durum aynıdır. Yön bulmak için bulunduğunuz yerden Kudüs e dönmeniz gerekebilir.
Tümülüs Girişleri Tüm Ayrıntılar
Tümülüs girişleri şu yönde olur gibi net bir söylem doğru değildir, girişler medeniyeteler arası dini inançlar aracılıyla şekillendiği gibi tümülüsün yapılacağı coğrafi yapı bile giriş yönünün değişmesine neden olan unsurlardan biridir.
Tümülüs girişlerini bulmanın en kolay yolu tümülüsten 50 metre uzaklaşıp 360 derece etrafında dolaşıp dairenin ne tarafı bombey yapmış ona dikkat edeceğiz. buradaki mantık mezar odası yapıldıktan sonra giriş kapısı (dromos) ve kısa bir tünel yapılır, bu tünel daireden taştığı için o kısım biraz daha çıkıntılı şekilde belirmektedir.
Aşağıdaki resim örneğinde gördüğünüz gibi yığmanın 2 tarafı biraz çıkıntılı girişte bu 2 örnekten biridir. burada bilmeniz gereken bir konu daha var oda her tümülüste giriş tünel şeklinde olmaz tünel girişli olan tümülüs bu konuda anlatmaya çalıştığım gibi mutlaka bir tarafı çıkıntılıdır.
En Çok Rastlanan Giriş yönleri
Öncelikle her tümülüste giriş olmaz bunu bilmeliyiz, giriş olanlar ise en çok güney doğu tarafında çıkmaktadır, güney, güney doğu ve güney batı en çok rastlanan yönleridir. girişe doğru hareket ettiğinizi anlamanın en kolay yolu; parça topraklı taşlar bulursanız doğru yerdesinizdir, 2 yumruk büyüklüğünde sade sıkıştırılmış çakıl varsa tünelin üzerinde yani buradan girmeniz mümkün değildir, üst taraftan kazı yapılıyorsa burada soygunlara karşı koruma tabakası şeklinde zemin yapısı vardır, buradan-da giremezsiniz. bu paragrafta anlatmaya çalıştığımız konu 2. resimde ayrıntılı bir şekilde verilmiştir.
Mezar Odası ve Katmanlar
Tümülüs odaları bazen en tabanda bazende yığmanın tam ortasında olabilir. Bu durumda giriş yığmanın zemine yakın yerinde yada tepenin tam ortasında aranabilir. bu tamamen tümülüsün mimari yapısıyla alakalıdır.
Tümülüs tabakalarına gelince en üstte koruma tabakası vardır; biraz altta aynı şekilde farklı katmana gelinir buda alt koruma tabakasıdır, bu soyguna karşı koruma tabakası olarak geçer; diğeri ise verimli toprak dediğimiz hafif yumuşak kazılması daha kolay olan toprak tabakasıdır.
Bunun hemen altında çakıl yığını tabakası gelir; daha alta inildiğinde daha karışık hem çakıl hemde toprak karışık hiç bir anlamı olmayan toprak zemine inmişsin gibi bir tabakaya gelirsin; bunun hemen altı çok önemli olandır burada kil toprak dediğimiz katmana gelirsin; burayı bulduğun zaman odaya iyice yaklaştın demektir, hemen altında son olarak beyaz çakıl temizlenip horasan sıvaya varırsın; buda sondur bunun altı mezar odasıdır.
Mezar odaları ise tek lahit bazende aile mezarı şeklinde çok odalı olabilir, bunu içeri girmeden anlamak mümkün değildir. ancak giriş kapısındaki yan sütunlarda işaret bulursan bu işaretler ışığında içerinin nasıl bir mimari yapıya sahip olduğunu, kaç mezar olduğunu anlayabilirsin.
Tümülüs için yapılan diğer araştırmacı yorumu
Büyük boy yığıntılarda kesinlikle batı kısmından başlanmalı kapısı romaya bakar olmalı karpuz dilimi şeklinde açılmalıdır, meyil vererek uygulanmalı giriş dar olduğundan girişten sonra genişçe işlenmiş tünel görülecektir. kimi zaman 1. 2. 3 odalı olduğu görülmüştür. bu odalar yan yana olduğu gibi alt alta olmaktadır şunu unutmayalım ki yığmalarda belirli yön yada giriş net değildir yukarıda dediğim işlemler yapılmalı bazende kendisini ele vermektedir.
Zengin tümülüsü sivri tipte olur buna dikkat edilmelidir. Bu tiplerin hediyeleri çoğu zaman en tepede olur. Tek mezarlı tümülüslere kimisi fakir mezarı, kimisi köle kimiside piç mezar derler.
Tümülüs Tehlikeleri ve Tuzaklar
Merhaba arkadaşlar. tümülüs dediğimiz zaman her defineciyi heyecan basar aslında bir çoğumuz gerçek hayatta tümülüs görmemiştir çünkü bu mezarlar her tarafta olmuyor en yoğun bölge lidya ve frigya bölgesi yani iç Anadolu birde Trakya bölgesi. buralarda adım attığın yer tümülüs denecek kadar çoktur. diğer bölgelerde vardır ama buralar kadar çok değil. diğer bölgelerdeki genelde roma tümülüsleridir bunların bir kısmı taş yığma tümülüstür.
Her tümülüste tuzak olmaz lakin bazılarında vardır en belirgin olanı kapıya geldiğinizde üstten parça taşların üstünüze kaymasıdır. yani arada öyle bi katman vardırki safi taştan yapılmıştır siz kapıya geldiğinizde bu taş katman hiç ummadığınız bi anda üzerinize kayar anam bile diyemezsiniz.
Tümülüs giriş kapısına geldiniz ve hiç tehlikeyle karşılaşmadınız, sakın tamamdır deyip kapıyı aç içeri gir yapmayın. tümülüs mezar odası o kadar sağlam ki içeride yanan metal, çürüyen cesette ait gazlar kendiliğinden temizlenmez ve oda içinde kalır. Açarken buna dikkat etmezseniz içerideki gaz sizi orada bitirir. hemde hiç acı hissetmeden bir anca uykunuz gelircesine baygınlık gelir sonra bir daha ayılmazsın.. Odaya girerken gaz maskesi kullanılmalı gaz bir aralık açılınca hemen o alanda hızlıca uzaklaşın. Odada birken gaz çeşitli yöntemlerle temizlenebilir. Nasıl bir yöntem kullanırsanız kullanınız gaz maskesi, plastik eldiven olmadan mezar odasında objeler toplanmamalıdır.
Frig Tümülüslerinde su tuzakları vardır. Yamaç yüzeyine inşa edilen Tümülüslerde buna dikkat edilmelidir. Su gözü çıkma ihtimaline karşı bir çok yöntem kullanılır. Bunlardan biri tanesi kazı tümülüsün boyuna göre dik yapılmasıdır.
Tümülüslerdeki objeler mutlaka ama mutlaka plastik eldiven kullanılarak toplanmalı, aksi halde zamanla tedavisi mümkün olmayan hastalıklara yol açabilir.
Tümülüslerde açılan tünelin çökme tehlikesine karşı, dikkkatli olmanız gereklidir. iş güvenlik yoksa devletten bir iş güvenlik talep edilmelidir. evet ciddiyim iş güvenliği her şeyden önemlidir.
Kaçak Tümülüs Kazısı
Evet tümülüsü kaçak kazıyorsanız tehlikenin en büyüğü budur. Normal şartlarda yakalandığınızda ifadeniz alınıp gönderilirsiniz yani serbest. ama tümülüs kazarken yakalanırsanız ifadeniz alınır yine gönderilirsiniz bu defa kodese. En büyük tehlike budur kaçak kazı sakın yapmayın.
Kaçak kazı her zaman sorundur çıkan malzemeyi bile satamazsın çünkü ufak tefek eşya yok o kadar malzemeyi satarken bile mutlaka biyerde sizi kıstırırlar en güzeli bir defineci tümülüse asla dokunmamalı.
Ayrıca tümülüsler 9-18-36-92 katlarıyla inşa edilir. tümülüs yükseklikleri böyledir tabi yıllar geçti heyelan vs. değişmiş olabilir.
Alın size örnek tümülüs resimleri. bu şekilde düz alanda olduğu zaman net belli oluyor hepsi bu kadar belirgin olmayabilir.
Yorumlar
- Üzerinde değirmen taşı gibi bir taş ve onun hemen bitimin de ise dik kaya yani duvar gibi ama değil . Bitişik burada zamanın da kazmışlar en zirvede paralar bulmuşlar . Bura Aslında büyük Tümülüs , Lidya da acılan tümülüsler örneklerine bakınca birebir aynı. Orda ki kayalara gelince yapma. Yerleştirme ama neden öyledir bilmem . Şimdi ustam sen daha iyi bilirsin ne diyorsun ?
- Diğer Yorum: Evet dik kaya varsa tümülüs olma ihtimali yükselir.. Dik kaya derken onun ne anlama geldiğinide yazalım. aslı erkek organıdır çoğu tümülüste olur bazılarında dik kaya bazılarında bire bir benzeterek olur. işin gerçeğide yazdığım işaret tümülüs işaretidir. Tabi sizin dediğiniz dik kaya ile benim dediğim farklı olabilir.
Şöylede bişey var mesela bazı tümülüslerde tümülüs değildir. Tümülüs ile bire bir benzerlik gösteren doğal dağı tümülüse çevirmişler. tümülüs dediğin zaman kesin insanlar tarafından yığılmış toprak olmalı buda ortalama 4-5 katmandan yapılır.
Tümülüs İç ve Dış Mimarisi
Tümülüslerde belli bir standart yoktur. Tümülüsün yerleşimi coğrafi durumu ve ölenin unvanı ile alakalı olarak değişir. Toprağın altı karmaşık bir olaydır. Burada üç yöntem kullanılır.
1- Daha önceki çalışmalardan örnekleme yapılır.
2- Toprak katmanları okunur.
3- Mezar odasını tespit edecek yüksek teknolojiyi kullanmaktır.
Tümülüs yapıları birer mimari yapılardır, bu nedenle bu tür yapıları basit algılamak başarısızlığı getirir ve çözümü yine bir mimari bilgi ile olacaktır. Sonuçta kas gücüyle yapılan yapılar yine kas gücü ile çözüme kavuşturulmalıdır. Bu güne kadar dünyada tecrübe edilmiş, arkeolojide kullanılan Tümülüs kazı sistemi vardır. Buradan yola çıkarak tecrübeler ışığında başarı yakalanmalıdır.
Tümülüs Oda Mimarisi
Tümülüslerden aranan yapı unsuru odadır. Sanıldığı gibi bu tepeciklerin içinde 9 kulplu kazan bulunmaz. Bu nedenle, Tümülüslerde mezar için inşa edilen odalar birer mimari özelliktedir. Basite birer yapı değildirler. Bu yapı tüm doğal afetler dikkate alınarak günün mimarları tarafında inşa edilir. İnşasında her türlü hesaplamalar yapılır. Buraya gömülecek olan şahıs sıradan bir şahıs değildir. Kral yada kral ailesine ait bir mezar hem mimari yönden mükemmel olacak. Hem gösterişli olacak hem de afetlere ve soygunlara karşı dayanıklı olacaktır. Deprem gibi afetler bu odaları kolay kolay yıkamaz.
Yapılan araştırmalarda mezar odasının dış köşe pabuçlarına kum doldurulduğu görülmüştür. Bunun nedeni deprem sarsıntılarına karşı dayanıklılığı sağlamaktır. Bugün Japonya da kullanılan teknolojiye benzer bir ilkel yapı. İlkel de olsa, antik dönem insanlarının depreme karşı nasıl bir tedbir alacaklarını çok iyi bildiklerine dair bir göstergedir.
Tümülüs oda yapılarında işlenmiş taş veya ardıç ağaçları kullanılmıştır. İç yüzeyide muhtelif figürlü mozaik yada sıva üzerine işlenmiş bir takım motifler yer alır. Bu figürler birer tarihi belge niteliğindedir. Bunları bilinçsizce tahrip etmek bu tür bir tarihi kaynağında beraberinde yok edilmesi etmektir.
Tümülüs mezar odasına ait iç kısmı 2 ile 6 metre kare şeklinde değişmektedir. Bir kısım Tümülüslerde 1 den fazla oda yer alır. Bunlar aile tipi olarak bilinir. Mezar odaları yan yana olanlarda bir birine geçit veren girişleri bulunur. Üst üste olanlarda ise bu tür geçitler bulunmamaktadır.
Grek tipi bir mezar odası, bu yapı harçsız kesme taşlarla örülüdür. Mimari bakımında harikadır. Bazıları içten sıvanır ve sıva üstünde muhtelif süsleme motifleri yer almaktadır. Bazıları sıvasız sadece duvar yüzeyine boya ilemotifler yapılanları da bulunmaktadır. Bu tip odalarda çürüyen ve paslanan muhtelif maddelerin çıkardığı gaz dışarıya sızmaz ve hep içeride kalır.
Bu tür odalar ancak cesedin konulduğu nokta bulunarak açılabilir, aksi halde kazma kürek manile gibi malzemelerle açılması imkansızdır. Diğer yönlerden açılması imkansız. Bu tip açılımları kolaylaştırmak, işçilik yönünden kazanç sağlamak için Batı, ve Güney-Batı yönünden işe başlamak daha avantajlı olacaktır.
Frig tipi Ahşap Tümülüs oda, Anadolu’da ilk inşa edilen Tümülüs mezar odasıdır. Bu yapıda lifli ardıç ağaçları kullanılmıştır. Ardıç ağaçlarının özelliği asırlarca çürümeden dayanaklı olmasıdır. Ardıç ağaçlara kelebek dişler açılarak (bir ters bir düz şeklinde) üst üstüne bindirilmiştir. Bu nedenle Tümülüs odası kolay açılmamaktadır. İşin püf noktası son konulan ağacın bulunması. Burada dikkat edilmesi gereken unsur, ağaçları daha erken sökmek için sakın elektronik kesiciler yada elle çalışan kesiciler kullanmayınız, ısınma sonucu içerideki gazın patlama tehlikesi çok yüksektiR.
Tümülüs İç Mimarisi
Toprak Tümülüslerdeki Yapı
Bu tüneller yani giriş koridorları basit yapılar olarak yapıldığından zaman içinde çökmeler oluşturmaktadır. Zaten amacı da bu olmalı şeklinde yorumlanabilir. Bu çökmeler sonucunda Tümülüs yüzeyinde konikleşme meydana gelir ve Tümülüsün girişini ele verir. Bunu tespit etmek için Tümülüs’ün batı yönlerinde orijinal yüzeyin bozulmamış olması gerekmektedir. Burada yeniden hatırlatalım Frig tipi Tümülüslerde dramoz tünel bulunmamaktadır frig tiplerini diğer tiplerden ayıran en önemli yüzey özelliği, çevresinde krepiz duvar bulunmasıdır.
Toprak Tipi Tümülüs Katmanları
Dıştan içe doğru sıralayalım:
1- Tümülüsün inşasından günümüze kadar oluşan katman, bu katmanın derinliği fazla değildir.
2- Hediye katman krala bağlı yerleşim birimlerinde getirilen muhtelif topraklardır. muhtelif bölgelerden gelen bu toprak çamur ile sıvanmıştır. Renk renk bir katman oluşturur.
3- Ana katman, bölgeden elde edilen toprak yığmasıdır.
4- Taş katman ana koruma katmanıdır. Çatı şeklinde Tümülüs’ü korumaya alır.
5- Kil katman mezar odasını sulardan korur. Bazen kurutulmuş kil konulur ki bu kilde çok serttir.
6- Bu katman Tümülüs mezar odasıdır.
Taş Tümülüslerdeki Yapı
Oda yapısı altıgen yapılıdır. Odanın üstünü bir şemsiye gibi kaplayan taş kilit tabaka bulunur. Bu tabaka temel drok taşlarından beslenerek yukarıya doğru bir ters bir düz olmak üzere harçla örülür ve üstüne kaya tuzu basılırdı. Bu şekilde mezar odasını bir şemsiye gibi soygunlara karşı korurdu. Ondan sonra çevreden muhtelif büyüklükte taşlar toplanılarak yapay bir tepe oluşturulur.
Katmanları dıştan işe doğru sıralayacak olursak. Bunlar;
- · Çevrede toplanmış taş katmanı
- · Koruma tabakayı bağlayan drok taşlar ( Bu taşlar iri ve moloz taşlardır.)
- · Koruma taş kilidi
- · Mezar odası
- · Temel
- Tümülüs Diş Mimarisi
Tümülüsler bilindiği üzere toprak yığma yada taş yığma şeklinde inşa edilmiştir. Bu kadar malzemenin üst üste taşınmasının nedeni; görkemli bir yapı ve soygunlara karşı bir koruma oluşturmaktır. Bu tür malzemeler iki kısımda incelenilir.
1- Hediye katmanları; bölgede hüküm süren bir kral ölmüş ise, bu krala bağlı şehir ve yerleşim yerlerinden halk tarafında getirilen topraklar önce çamur hale getirip yoğrulur ve mezar yapının üstü bununla sıvanır, taş ise yine aynı şekilde taşınarak sadece olduğu gibi ana katmanın üstüne bırakılırdı. Dış görüntüsü bir huniyi andırır.
2- Ana katman; Temel, sunak ve mezar odasını kaplayan muhtelif soygunlara karşı koruma tabakaları yer alır. Biz bunları iç yapıda anlatmaya çalışacağız.
Frig Tipi Tümülüslerde dış kısım tamamen dışarıdan getirilen muhtelif toprağın çamur haline evrilerek ana tabaka üzerine sıvanmasında oluşmuştur.
Burada çamur derken; Toprak uzaklardan taşınma imkanına sahip, ancak suyun uzaklardan taşınması mümkün olmadığından, Tümülüsler bol su kaynaklarına yakın yerlerde inşa edilmiştir. Bu unsur çok önemlidir.
Bizanslılara Tümülüs örneğinde yüzey kısmı tamamen dışarıdan taşınan moloz taşlardan oluşmuştur. Romanın devamı olan Bizans kültüründe Tümülüsler Roma döneminden esinlenerek inşa edilmiş ve Roma ile neredeyse aynı özelikleri taşır. Bu tiplerin aynı zamanda toprak tipleri de mevcuttur
Grek( Yunan) Tipi bir Tümülüs dış yüzeyi tamamen dışarıdan getirilen hediye topraktan yapılan çamurdan oluşmuştur. Tümülüs yerleşim tabanı moloz taşlardan oluşan krepiz duvar bulunmaktadır. Bu duvarın amacı tümülüste kullanılan toprak malzemenin dışarıya yayılmasını önlemektir.
Pers Tipi : Yüzeyi dışarıdan getirilen muhtelif taş ve topraktan oluşmuştur. Perslerde yüzeye fazla itina gösterilmediği gözlemlenmektedir. Pers tipleri Grek tiplerinden esinlenerek inşa edildiğinden taban kısmında krepiz duvar yer alır, zamanla bu duvar toprak altında kalmış şu an gözükmeyebilir 50-100 cm kadar kazıldığında gözükmeye başlar.
Roma tipi : tamamen taşıma moloz taşlardan inşa edilmiş, günün modern Tümülüs yapılarıdır.
Tümülüs Nasıl İnşa Edildi
Kral ve kral ailesi öldüğünde cesedin gömüleceği yer, öncede jeofizik olarak keşfedilir. Burada iki önemli konuya dikkat edilir. Soygun ve muhtelif doğal afetlere karşı muazzam bir koruma oluşturmak. Antik dönemlerde insanlar inançları gereği kullandıkları ve sahip oldukları muhtelif eşyaları ile birlikte defin edilirdi. Mezar soygunlarını göz önünde bulundurmak zorundaydılar.
Tümülüs inşasında ilk işlem tümülüsün inşa edileceği yer seçimidir;1- İnşa yeri kullanılacak suya yakın olmalı. (Tümülüslerde kullanılan malzemenin 2-3 katı kadar su kullanılmıştır. Antik dönemde su taşıma kolay olmadığından Tümülüsler suya yakın bir yer seçimi yapmak zorundaydılar).
2- Deprem, heyelan ve erozyona karşı dayanaklı olmalı. Zemin etüdü yapılırdı.
3-Soygunlara karşı Tümülüs başka yerleşim noktasından izlenir durumda olmalıydı. Bu jeofizik işlemler bittikten sonra inşa edilmeye başlanır.
a-Önce temel atılır, temel moloz taşlardan oluşur ve bir kolon gibi üstte gelecek yapıyı koruyacak şekilde sağlam inşa edilirdi.
b- Yeteri miktarda taşlar kesilir, bölgeye taşınır ve cesedin konulacağı yer açık bırakılmak üzere, üzerine gelecek binlerce tonluk ağırlığı taşıyacak ve çökmeyecek şeklide bir hesaplama yapılır, bütün yük yan duvarlara verilmek üzere inşa edilirdi.
c-Girişe muhtelif hediye ve inançları gereği kurban sunmak için sunak inşa edilir. Sunak yapısı bir düzlem taş yapıdır.
d-Yukarıdaki işlemler bittikten sonra, ceset ve hediyeler oda içine bırakılarak, oda kapatılır, Mezar odası yağmur ve kar sularından etkilenmemek üzere üstü önce kille sıvanır, yanlarına kum bırakılır esnek bir durum oluşturulur, bunun üstü muhtelif moloz taşlarla örülür ölen insanın değerine göre bu katmanın kalınlığı artar.
e- Başka bölgeden topraklar taşınır. Bu toprak çamur yapılarak taş koruma tabaka sıvanır, (Tümülüslerde kullanılan malzemenin 2-3 katı kadar su kullanılmıştır, Antik dönemde su taşıma kolay olmadığından Tümülüsler suya yakın bir yer seçimi yapmak zorundaydılar,)
f- Krala bağlı yerleşim yerlerinden hediye toprak getirilir. Bu topraklar da aynı şekilde çamur yapılarak sıvanırdı. Bu katman farklı renklerden oluşur.
g- Tümülüs taşlardan oluşacak ise yine oda inşasından sonra, koruma tabakası oluşturulurdu. Bu tabaka kelebek kilidi şeklinde olurdu. Bir düz bir ters taş koymak suretiyle örülür. Harç sertleşsin diye kaya tuzu kullanılırdı.
- h- Huniyi andıran bir tepe şeklinde tüm işlemler biter.
- ı- Dıştan içe doğru sıralayacak olursak.
- · Hediye katmanı
- · Bölgede elde edilen toprak katmanı (inşa katmanı)
- · Taş koruma katmanı
- · Kil katmanı
- · Mezar odası
- · Temel
Tümülüs Nasıl Keşfedilir
Bir tepenin Tümülüs olup olmadığına aşağıdaki genel bilgiler kullanılarak kesin karar verilmelidir.
1-Yakınında su kaynağı varsa.
2- Hakim bir tepe, vadiye bakan yamaç yüzeyinde yada düz yerde her taraftan rahat gözüküyorsa.
3- Yakın mesafe içerisinde yerleşim yeri yada ibadet edilen mekan varsa.
4-Yüzeyinde küp, çanak, çömlek, kül, kiremit ve tuğla gibi malzemeler yoksa,
5- Huni şeklinde tepe açısı dar ise.
Bu beş koşulu taşıyan yapay tepecikler Tümülüs yapılardır.
Tümülüs Tehlikeleri
Tümülüs yapılarda beklenen tehlikelerin başında zehirlenme olayı gelir. Mezar odası o kadar sağlam ki içeride yanan metal, çürüyen cesette ait gazlar kendiliğinden temizlenmez ve oda içinde kalır. Açarken buna dikkat edilmediği zaman ölümle sonuçlanabilecek kadar tehlikelidir. Oda açılırken mutlaka kazla karşılaşılacağı unutulmamalı, gaz maskesi kullanılmalı gaz bir aralık açılınca hemen o alanda hızlıca uzaklaşmalıdır. Odada birken gaz çeşitli yöntemlerle temizlenebilir. Nasıl bir yöntem kullanırsanız kullanınız gaz maskesi, plastik eldiven olmadan mezar odasında objeler toplanmamalıdır.
Frig Tümülüslerinde su tuzakları vardır. Yamaç yüzeyine inşa edilen Tümülüslerde buna dikkat edilmelidir. Su gözü çıkma ihtimaline karşı bir çok yöntem kullanılır. Bunlardan biri tanesi kazı tümülüsün boyuna göre dik yapılmasıdır.
Tümülüslerdeki objeler mutlaka ama mutlaka plastik eldiven kullanılarak toplanmalı, aksi halde zamanla tedavisi mümkün olmayan hastalıklara yol açmaktadır.
Tümülüslerde açılan tünelin çökme tehlikesine karşı, şu tedbirler uygulanmalıdır; tünel açılacaksa çökme tehlikesini aza indirmek üzere taban geniş tavan tabana göre dar olmalı örneğin: temel 2 metre ise tavanı 1.5 metre olmalı yüksekliği bir insanınde rahatedebilecek kadar geniş olmalı gerektiğinde ağaç dayanaklar kullanılmalıdır.
Tümülüs Kazısı Nasıl Yapılmalıdır
Define avcılarının en çok merak ettiği tümülüse nasıl girilir, aslında tümülüsün girişini bulup girmekten ziyade tümülüs sistemli bir şekilde kazılmalıdır.
1- Çeyrek dilim sistemi : Bu sistem küçük boy tümülüslerde uygulanır. tümülüs 4 eşit dilime bölünerek güney-batı cepesindeki dilim alınarak temizlenir.
2- Tünel açma sistemi: Bu sistem büyük boy tümülüslerde uygulanır batı yönünden başlanır. Dikkat edilmesi gereken şey merkeze doğru giderken açı kaybetmemek. Önce dar merkeze doğru ilerledikçe genişletilmesi gerekir.
3- Osmanlı dalışı: Bu sistem küçük boy tümülüslerde batı-doğu eksenine derin yarma, büyük boy tümülüslerde ise yine çeyrek dilime yakın güney-batı cepesini kucaklayan geniş yarma şeklindedir.
Tümülüs açılımında matematiksel çözüm:
1- Tümülüsün tabanı dairedir.
2- Tepe noktası ile tabandaki dairenin merkezini birleştiren doğru parçası tabana diktir,bu diklik tümülüsün yüksekliğini verir
3- Taban çevresinde alınan herhangi bir nokta ile tepe noktasını birleştiren doğru parçası yandan yüksekliğini verir
4- Yan yüzeyler birer daire dilimi halindedir.
5- Tümülüsün taban alanı bulunacak
6- Tümülüsün yerleşim alanı Taban alanı Ta= pi çarpı r kare
taban uzunluğu pi çarpı a kare
Bütün alan = pi çarpı r kare + pi çarpı r çarpı a dır
Tümülüs yapılarda bilimsel olarak iki sistem kullanılmaktadır.
1- Çeyrek dilim sistemi: Küçük ve alçak bir Tümülüs kazılırken izlenecek en iyi yol birbirini dik kesen dilimler bırakarak tepeyi dört parçaya bölerek kazmaktır. 1916’dan beri uygulanan ve “quadrant” (çeyrek dilim) denen bu yöntemde kazı alanı sıra ile kazılabilecek bir takım parçalara ayrılmıştır. Kazı birbiriyle çaprazlama olarak ilişkili karşılıklı dilimlerde mezara ilişkin özellikler belirene değin sürdürülür. Daha sonra arada 0.50m’den daha geniş olmayacak paylar bırakılarak öteki karşılıklı iki dilimin kazısı tamamlanır.
Böylelikle mezar tepesine ilişkin ve tepeyi her iki yöne doğru boydan boya kat eden iki kesit elde edilmiş ve bu sayede de söz konusu yapay tepenin özellikleri konusunda ayrıntılı bilgi edinilmiştir. Çünkü burada da amaç kuşkusuz yalnızca mezarı bulmaya dönük olmamalı, bunun yanı sıra mümkün olduğunca çok belge ve bilgi toplamaya gayret edilmelidir. Mezarın son açılışı sırasında kesit paylarının sorun yaratacağı kuşkusuzdur. Ancak gerekli belgeleme çalışmaları sona erdikten sonra bunlar uygun şekilde kaldırılmalı ve mezarın kazısına daha sonra başlanmalıdır.
2- Sondaj sistemi: Yapılacak iş tepelerin altında gizlenen odanın tam yerini belirlemek olmalıdır. Bu sistem büyük boy Tümülüslere uygulanır. “oil-dring rig” ya da su sondajı denen bir yöntemle yapılır. Buna göre toprağı basınçlı suyla küçük delikler açılabilmekte ve hatta bu sayede delinen toprak tabakasının niteliği konusunda da bilgiler edinilebilmektedir.
Sondaj sistemine örnek olarak, tümülüsün yüzeyine 2.50 m aralıklarla plankare aşağı döşenmiş ve sondajlar karelerin kesişen köşelerinden yapılmış, Gordion P tümülüsü buna örnektir. Yumuşak toprağın olduğu kesimse sondaj derinlere doğru inebiliyor, sert taş tabaksına gelindiğinde de o noktada duruyordu.
Tümülüs Oda Mimarisi Yapısı ve Kazı Stili.
Tümülüslerden aranan yapı unsuru odadır. Bu nedenle, tümülüslerde mezar için inşa edilen odalar birer mimari özelliktedir. Basit birer yapı değildirler. Bu yapı tüm doğal afetler dikkate alınarak o günün mimarları tarafında inşa edilmiştir. İnşasında her türlü hesaplamalar yapılır. Anadolu’nun piramitleri denen bu yığma toprak mezar anıtları daha çok krallar, prensler ya da yerel beyler vb. soylu sınıftan kimseler ve yakınları için inşa edilmişlerdir. Bir tümülüsün kazılması yalnızca merkeze doru açılan basit bir açma ile gerçekleştirilmeyecek denli karışıktır. Çünkü Tümülüslerin içinde çoğu kez taş ya da ahşaptan mezar odaları ya da sandukalar bulunmaktadır.
Ayrıca Tümülüs inşa edilirken ya da gömü sırasında yapılan törenlere ilişkin izler de bu yapay tepeler altında görülebilir. Böylece bir kazıda hiçbir bilginin göz ardı edilmemesine yönelik olarak kazı yapmak gerekir. Kazı başlamadan önce mezar tepesinin topografik planının yapılması gerekir. Çünkü daha sonra, kazılacak olan bu tepe belki de tümüyle ortadan kalkacaktır.
Verilen tüm bilgiler bilgi amaçlıdır izinsiz kazı yapmayın.